Первомайски территори пайне кĕрекен Аслă Арапуçсем хальхи вăхăтра пикенсех сумлă юбилее хатĕрленеççĕ. Кăçал вĕсен ялĕ пуçланса кайни 500 çул пулать! Истори докуменчĕсенчен çакă паллă: ун чухне Хусан кĕпĕрнин Свияжск уесне кĕнĕ Вăрмар районĕнчи Арапуçĕнчен çичĕ çемье паянхи Аслă Арапуçне куçса килсе вырнаçнă, пурăна киле ял йĕркелесе янă.

"Аслă Арапуç (халĕ Первомайски) вулăс центрĕ пулнă. Черетлĕ административлă реформа хыççăн вулăс центрĕ Турхан ялне куçнă. Аслă Арапуç никĕслениччен кунта Именкасси, Тикеш, Нăрваш Шăхаль, Тури Чакă, Пăлапуç Пашьел, Пỹртлĕ ялĕсем пулнă. Унччен Аслă Арапуç пысăк ял шутланнă. Чĕмпĕр кĕпĕрнин Асăну кĕнекинчен 1868 çул тĕлне кунта 111 хуçалăх пулни курăнать: 333 арçын, 346 хĕрарăм шутланнă. 1911 çулхи çыравпа вара 248 хуçалăх, 728 арçын, 709 хĕрарăм пулни паллă. 62 çын хут пĕлнĕ."

 (Патăрьел энциклопедийĕнчен).

Пилĕк ĕмĕр хыçа юлнă хыççăн Аслă Арапуç ял историйĕ, унăн инфратытăмĕ пуянланнă, капăрланнă, хăтлăланнă. 500 çул хушшинче ĕçчен те пултаруллă халăх йышĕнчен çивĕч ăслă та анлă тавра курăмлă, хăйсен профессийĕпе, ĕçĕпе тĕрлĕ шайра чапа тухнă ентешсем кашни сферăрах, кашни çулах хушăнса пынă, пыраççĕ те. Вĕсем паян Аслă Арапуç ялĕн пысăк мăнаçлăхĕ!

Шел пулин те, пĕр ĕмĕр е тата ытларах каяллисен пурнăçне, вĕсен йăх-несĕлĕсен аталанăвне е йăли-йĕркине, уйрăм паттăрсен çитĕнĕвне е унăн ăсталăхне уçса паракан материалсене, сăн ỹкерчĕксене тупма, аса илме, истори страницисене каялла уçса пăхма çăмăл та, ансат та мар. Вĕсем пирки каласа паракансем те çук. Çапах та ял историйĕшĕн халăх тĕп пуянлăх пулнине шута илсе Аслă Арапуçсем пĕрлехи вăйпа ял пилĕк ĕмĕр тултарнине халалласа "500 çул - 500 çын!" акци йĕркелеме шутланă. Ырă та пархатарлă пуçарăва пурнăçа кĕртме те пикеннĕ. Чăн малтанах вĕсем ялти ятлă-сумлă, хисеплĕ хастарсенчен оргкомитет йĕркеленĕ. Унăн ĕçне Владимир Верликов ертсе пырать.

- 2023 çул пирĕншĕн сумлă юбилей çулталăкĕ пулĕ. Ял халăхĕшĕн пысăк уяв, пĕрлехи савăнăç. Асра юлакан мероприятие Аслă Арапуçĕнче пурăнакан ватти-вĕтти, аякри-çывăхри ентешсемпе пĕрле ирттерме шутлатпăр (самани çеç лăплантăр). Çавна май ялăн сумлă юбилейне халалласа акци пуçарса ятăмăр. Çулталăк вĕçленичченех пырĕ çак ĕç. Çак тапхăрта пирĕн ялта çуралса ỹссе аслă çул çине тăнă, пысăк ĕçсемпе ят-сум çĕнсе илнĕ хастарсем пирки материлсем, сăн ỹкерчĕксем пухасшăн. 500 ят хушшине вăрçă ветеранĕсем те, хальхи вăхăтра Украинăри çар операцине хутшăнакан паттăрсем те, тĕрлĕ сферăра хисепе тивĕçнĕ ĕçченсемпе яш-кĕрĕм те кĕрет. Малтанхи виçĕ ята Аслă Арапуçĕн мăнаçлăхĕ шутланакан хисеплĕ поэтăмăрсене - Василий Давыдов-Анатрие, Митта Ваçлейне, Николай Исмукова - суйласа илтĕмĕр. Ыттине вара халăх вăйĕпе, аса илĕвĕпе малалла тăсăпăр.

Юбилей планĕ, программи пĕчĕк мар. Вăл Çĕнĕ çултанах старт илчĕ. Пирĕн хисеплĕ ентешĕмĕр, Шупашкарта пурăнакан эстрада артисчĕ Алексей Казанцев пуçларĕ çак уявпа çыхăннă мероприятие, ял халăхне кăмăллă концерт парнелерĕ.

Первомайскинчи шкул картишĕнчи хоккей лапамĕнче ачасем валли йĕркеленĕ савăнăçлă уява, "Выля, хуткупăс" концерта, чăвашсен йăли-йĕркипе йĕркеленĕ Аслă Çăварни праçникне тата ытти мероприятие те Аслă Арапуçсене, унта пурăнакансене халалланă. Сăмах май каласан, кашни мероприятинчех оргкомитет членĕсен хастарлăхĕпе хатĕрленĕ илемлĕ баннерпа усă куратпăр. Вăл та уява хăйне евĕр сĕм парать. Кăçал халăх вăйĕпе, пĕрлехи вăйпа пурнăçламалли ĕçсем пĕчĕк мар. Ял 500 çул тултарнă ятпа çырăнакан 500 хастар малашне Аслă Арапуç ялĕн пысăк мăнаçлăхĕ пулĕ, - пĕлтерчĕ Владимир Николаевич кĕскен Чăваш Енри Телейлĕ ачалăх çулталăкĕнче пысăк яваплăхпа пурнăçламалли ĕçсемпе паллаштарнă май.

А. ЕГОРОВА